Mae cwêst yn wrandawiad llys cyhoeddus a gynhelir gan y crwner.
Bydd y crwner yn sefydlu:
- a fu farw
- sut y buont farw
- pan fuont farw
- lle digwyddodd y farwolaeth
Yn dibynnu ar yr amgylchiadau, efallai y bydd rheithgor yn rhan o’r broses, er enghraifft, os bu farw’r person yn y carchar neu mewn math arall o garchariad gan y wladwriaeth.
Yn y cwest, bydd y crwner yn clywed gan dystion ac yn ystyried tystiolaeth arall fel canlyniadau’r post-mortem neu adroddiadau arbenigol.
Nid oes angen cynnal cwêst ar gyfer pob marwolaeth y mae’r crwner yn ymchwilio iddi.
Mae cwêst yn wahanol i fathau eraill o wrandawiad llys, gan nad oes erlyniaeth nac amddiffyniaeth, a dim ond y crwner all benderfynu pa dystiolaeth i'w chlywed.
Pwrpas y cwest yw darganfod ffeithiau’r farwolaeth, ni all y crwner (neu’r rheithgor) ddod o hyd i rywun sy’n droseddol gyfrifol neu’n atebol dan gyfraith sifil am y farwolaeth, mae'r rhain yn faterion ar gyfer llysoedd eraill.
Fodd bynnag, gall y crwner ysgrifennu adroddiad i helpu i atal marwolaethau yn y dyfodol. Bydd y crwner yn anfon yr adroddiad hwn at y sefydliadau a fu'n cysylltiedig â’r farwolaeth er mwyn iddynt weithredu arno.
Mewn achosion mwy cymhleth neu os oes llawer o dystion, efallai y bydd adolygiad cyn y cwest.
Mewn adolygiad cyn y cwest mae'r crwner yn cychwyn:
- lle bydd y crwner yn nodi
- sut y bydd y cwêst yn mynd yn ei flaen
- y prif faterion a fydd yn cael eu hystyried
- y dogfennau y bydd eu hangen
- pa dystiolaeth fydd yn cael ei chlywed
- pa dystion ac arbenigwyr fydd yn cael eu galw
Efallai y gofynnir i chi roi tystiolaeth os gallwch roi gwybodaeth am y farwolaeth. Gallwch chi fynd i’r cwêst hyd yn oed os nad ydych chi’n rhoi tystiolaeth.
Gall ffrind neu aelod o'r teulu eistedd gyda chi yn ystod y cwêst. Mae Gwasanaeth Crwner Gwent hefyd yn cael cymorth gan Wasanaeth Cymorth Llys y Crwneriaid (CCSS) sydd ar gael ar ddiwrnod y cwêst a gallant ddod gyda chi i roi cymorth i chi.